Zasady prowadzenia księgowości w organizacji pożytku publicznego

Działające w Polsce organizacje pożytku publicznego (OPP) mają różne cele statusowe, które realizują w sferze zadań publicznych. Ze względu na swój szczególny charakter, organizacje te mogą korzystać z szeregu przywilejów, w tym także podatkowych. Ich działalność w dużej mierze opiera się na darowiznach, zatem bardzo ważna jest transparentność prowadzonych działań i właściwe rozliczanie się z obrotu wszystkimi środkami finansowymi. W tym celu niezbędne jest właściwe prowadzenie księgowości.

Jakie podmioty w Polsce mają status organizacji pożytku publicznego?

Organizacje pożytku publiczne w Polsce działają w oparciu o ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 24 kwietnia 2003 roku. Zgodnie z przepisami taki status mogą uzyskać organizacje pozarządowe, spółki akcyjne i spółki z o.o., których głównym celem statutowym nie jest osiąganie zysków. Według wyliczeń w 2019 roku w naszym kraju działało ponad 143 tysiące organizacji społecznych, w tym prawie 4000 fundacji i stowarzyszeń.

Wymogi prawne dotyczące prowadzenia księgowości w OPP

Zgodnie z obowiązującymi przepisami każda organizacja pożytku publicznego musi prowadzić standardową księgowość, a na koniec roku obrotowego sporządzać wyszczególniające wszystkie przepływy pieniężne na kontach organizacji sprawozdanie finansowe, czyli bilans. Nawet jeżeli utrzymuje się wyłącznie ze składek członkowskich, ma też obowiązek opracowania polityki rachunkowości. W dokumencie tym są zawarte dokładne zasady finansowe, na podstawie których prowadzone są księgi rachunkowe. Muszą w nim się też znaleźć informacje o obiegu dokumentów w obrębie organizacji, czyli o osobach, które są uprawnione do podpisywania w imieniu organizacji wszystkich umów oraz potwierdzania prawidłowości ponoszonych kosztów. W polityce rachunkowości opisany jest też plan kont, sposoby przechowywania i archiwizacji dokumentacji finansowej, sposoby księgowania kosztów oraz amortyzacji środków trwałych.

Usługi księgowe w organizacjach pożytku publicznego mogą być wykonywane na 3 sposoby:

• przez osobę zatrudnioną na stanowisku księgowej,
• przez wynajęte w tym celu biuro księgowe,
• w ramach wolontariatu, czyli przez osobę, która rozlicza organizację bez pobierania wynagrodzenia.

Uproszczona księgowość organizacji pożytku publicznego

Prowadzenie pełnej księgowości organizacji pożytku publicznego jest bardzo skomplikowane. W niektórych przypadkach istnieje jednak możliwość przejścia z księgowości pełnej na księgowość uproszczoną. Jakie warunki trzeba spełnić? Więcej na ten temat opowiedział nam nasz rozmówca, księgowy z Biura audytorsko-księgowego eKFK w Warszawie:

Istnieje kilka warunków, które organizacje pozarządowe muszą spełnić, żeby móc przejść z księgowości pełnej na księgowość uproszczoną. Przede wszystkim takie organizacje muszą działać w sferze zadań publicznych i nie prowadzić działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców z 2018 roku. Organizacje nie mogą też posiadać statusu OPP. Przychody takich organizacji mogą pochodzić z działalności nieodpłatnej pożytku publicznego m.in.  z tytułu składek członkowskich, darowizn, dotacji czy subwencji, z działalności odpłatnej pożytku publicznego, czyli np. ze sprzedaży towarów i usług, sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych, bądź z tytułu odsetek od środków pieniężnych zgromadzanych na rachunkach bankowych lub na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Warunkiem przejścia na uproszczoną księgowość jest też nieprzekroczenie w poprzednim roku obrotowym limitu 100 tys. zł przychodu z tytułu odpłatnej i nieodpłatnej działalności.

Jeżeli jest możliwość korzystania z księgowości uproszczonej, na pewno warto się na to zdecydować, ponieważ dzięki temu można uniknąć wielu skomplikowanych obowiązków księgowych, przede wszystkim przygotowywania na koniec roku sprawozdania finansowego.

Przywileje związane ze statusem organizacji pożytku publicznego

Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego z potwierdzeniem w postaci wpisu do KRS wiąże się z wieloma przywilejami. Wśród nich są przede wszystkim zwolnienia z różnego typu podatków i opłat. Dotyczy to miedzy innymi podatku dochodowego od dochodów przeznaczonych na realizację celów statusowych. OPP nie musi także płacić podatku od nieruchomości, jeżeli jest ona przeznaczona do prowadzenia działalności statusowej oraz podatku od czynności cywilnoprawnych, jeżeli dotyczą one działalności pożytku publicznego. Dodatkowo takie organizacje są zwolnione z opłat sądowych oraz z opłat skarbowych.